- हरिसुन्दर छुकां
- नेपालको मध्यपहाडी क्षेत्रमा अवस्थित नगरकोटको पर्यटन क्षेत्रलाई पुनर्जीवन दिने उद्देश्यले चाँगुनारायण नगरपालिकाले वि.सं. २०८२ वैशाख १ देखि चैत्र मसान्तसम्म ‘नगरकोट भ्रमण वर्ष’ आयोजना गर्ने घोषणा गरेको छ । यस एक वर्षे अभियानले १ लाख विदेशी र लाखौं आन्तरिक पर्यटक आकर्षित गरी यस क्षेत्रको आर्थिक, सांस्कृतिक र सामाजिक विकासलाई गति दिने लक्ष्य राखेको छ । नगरकोटको प्राकृतिक सौन्दर्य, धार्मिक महत्वका स्थलहरू र ऐतिहासिक सम्पदाको संयुक्त प्रभावलाई विश्वव्यापी रूपमा प्रचार गर्ने यो पहलले स्थानीय पर्यटन उद्योगलाई नयाँ ऊर्जा प्रदान गर्ने अपेक्षा गरिएको छ । चाँगुनारायण, मण्डन देउपुर, बनेपा र शंखरापुर नगरपालिकाहरूको सहकार्यमा सञ्चालन हुने यस कार्यक्रमले न केवल नगरकोटको गौरवशाली इतिहासलाई उजागर गर्ने छ, तर समग्र भक्तपुर जिल्लाको पहिचानलाई पनि अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा मजबूत बनाउनेछ ।
- नगरकोट भ्रमण वर्षको ऐतिहासिक पृष्ठभूमि र आवश्यकता : स्वर्णिम अतीत र पतनको कथा
१९८० को दशकदेखि नै नगरकोट नेपालको प्रमुख पर्यटकीय गन्तव्यको रूपमा उभिएको थियो । समुद्र सतहबाट २०७५ मिटर उचाइमा रहेको यो स्थानले हिमालयको पानोरोमिक दृश्यावलोकन गर्ने अवसर प्रदान गर्दथ्यो । २०६० सालसम्म यहाँ वार्षिक ५० हजारभन्दा बढी पर्यटकहरू आउने गरेका थिए । तर, माओवादी द्वन्द्वकाल २०५२–२०६३, २०६२ सालको नगरकोट हत्याकाण्ड, २०७२ को भूकम्प, कोभिड १९ महामारी र सडक निर्माणमा भएको ढिलाईले यसको पर्यटन उद्योगलाई गहिरो चुनौतीमा पार्यो । विशेष गरी ११ वर्षसम्म अधुरो रहेको भक्तपुर–नगरकोट सडकले गर्दा पर्यटक संख्या ९० प्रतिशतले घटेको अनुमान छ । - भ्रमण वर्षको रणनीतिक महत्व
यसै संकटकालीन परिस्थितिलाई मध्यनजर गरी चाँगुनारायण नगरपालिकाले २०८० सालमै यो अभियानको योजना बनाएको थियो । पर्यटन विशेषज्ञ डा. घनश्याम खतिवडाका अनुसार, ‘नगरकोट इज मोर देन सनराइज एण्ड सनसेट’ भन्ने नाराअन्तर्गत यस क्षेत्रको बहुआयामिक आकर्षणहरू (धार्मिक स्थल, ट्रेकिंग रूट, सांस्कृतिक धरोहर) लाई व्यापक प्रचार गर्ने रणनीति अपनाइएको छ । यसले मात्र १ लाख विदेशी पर्यटक भित्र्याउने लक्ष्य राखेको छैन, स्थानीय उद्यमीहरूको लागि नयाँ रोजगारी सिर्जना गर्ने, सांस्कृतिक धरोहर संरक्षण गर्ने र ग्रामीण पर्यटनलाई बढावा दिने पनि यसका उद्देश्यहरू हुन् । - भ्रमण वर्षका प्रमुख आकर्षणहरू
प्राकृतिक सौन्दर्यको राजधानी नगरकोटले हिमालयको १८० डिग्री दृश्य प्रदान गर्छ जसमा मनास्लु, गणेश, लाङटाङ, गौरीशंखर, ल्होत्से, मकालु र सगरमाथा सम्मको हिमशिखरहरू छन् । यहाँबाट देखिने सूर्योदय र सूर्यास्तलाई विश्वविख्यात मानिन्छ । तर, भ्रमण वर्षले यसलाई मात्र नभई आसपासका १५ भन्दा बढी धार्मिक स्थलहरू जस्तै त्रिशूल डाँडा, शान्ति डाँडा, ज्योतिर्लिंगेश्वर, महादेव पोखरी, बाल्मिकेश्वर र कल्पेश्वर महादेवलाई पनि प्रमुखता दिनेछ ।
विश्वसम्पदा स्थल ः चाँगुनारायण मन्दिर, युनेस्को विश्वसम्पदा सूचीमा सूचिकृत यो मन्दिर नेपालको प्राचीनतम वास्तुकला हो । तर, यसको केही भाग जीर्णोद्धारको क्रममा रहँदा पर्यटकहरूको उपस्थिति सीमित छ । भ्रमण वर्षले यसलाई केन्द्रविन्दु बनाएर अध्ययन, अनुसन्धानकर्ता र धार्मिक पर्यटकहरूलाई आकर्षित गर्ने योजना छ । मन्दिर परिसरमा लिच्छविकालीन शिलालेख, पाषाणकालीन मूर्तिहरू र पाँचौं शताब्दीको वास्तुकला पर्यटकहरूको जिज्ञासा केन्द्र बन्नेछ । - प्रमुख कार्यक्रमहरू
सांस्कृतिक महोत्सवहरू
वर्षभरि सञ्चालन हुने ५० भन्दा बढी सांस्कृतिक कार्यक्रमहरूमा नाचघर, देउदा नाच, लाखे नाच, गाईजात्रा जस्ता स्थानीय परम्पराहरू प्रदर्शन गरिनेछ । वैशाख १ मा हुने उद्घाटन समारोहमा ९ वडाबाट परम्परागत नृत्य प्रस्तुत गरिनेछ भने राष्ट्रिय स्तरका कलाकारहरूले सांगीतिक कार्यक्रम दिनेछन् । - कृषि र हस्तकला प्रदर्शनी
स्थानीय कृषि उत्पादन (कागती, सुकुमेल फल, चिया पात) र नेवार, थाङ्का, मण्डल कलाकृतिहरूको प्रदर्शनी आयोजना गरिनेछ । यसले ग्रामीण अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउनुका साथै स्थानीय कलाकारहरूलाई राष्ट्रिय पहिचान दिनेछ ।
साहसिक पर्यटनको प्रवद्र्धन
नगरकोट जीपलाइन, मुहानपोखरी–भँगेरीडाँडा पदमार्ग ट्रेकिंग, पाराग्लाइडिंग र माउन्टेन बाइकिङ जस्ता साहसिक गतिविधिहरूलाई प्रोत्साहन दिइनेछ । यसले युवा पर्यटकहरूलाई आकर्षित गर्ने अपेक्षा छ । - तयारी र सहकार्यका पहलहरू
बहुस्तरीय सहकार्य
चाँगुनारायण नगरपालिकाले मण्डन देउपुर, बनेपा, शंखरापुर र भक्तपुर नगरपालिकासँगको सम्झौतामा १ करोड २५ लाख रुपैयाँ बजेट छुट्याएको छ । उपत्यका मेयर्स फोरमले सार्वजनिक यातायात सुविधा बढाउन काठमाडौँ–नगरकोट सिधा बस सेवा सुरु गरेको छ । - पूर्वाधार विकास
११ वर्षदेखि अधुरो रहेको २० किलोमिटर सडक खण्डलाई नगरपालिकाले आफ्नै बजेटबाट पूरा गर्ने निर्णयले यातायात समस्या समाधान हुने आशा छ । साथै, प्रवेशद्वार निर्माण, सूचना बोर्ड स्थापना र होटलहरूको गुणस्तर उकास्ने कार्यक्रम सुरु भइसकेको छ । - चुनौती र सम्भावनाहरू
प्रतिस्पर्धा र जनसहभागिता
बागमती प्रदेशले घोषणा गरेको ‘बागमती भ्रमण वर्ष २०२४’ सँगको प्रतिस्पर्धा, स्थानीय समुदायको सक्रिय सहभागिता नहुन सक्ने जोखिम र पुरानो सुरक्षा समस्याको छायाले यस अभियानलाई प्रभावित गर्न सक्छ । - दीर्घकालीन प्रभाव
यदि सफल भएमा नगरकोटले वार्षिक २ लाख पर्यटक भित्राउने र ५०० करोड रुपैयाँभन्दा बढी आय सिर्जना गर्न सक्ने अनुमान छ । तर, यसको लागि निरन्तर प्रचार, पूर्वाधार विकास र स्थानीय समुदायको सहयोग आवश्यक छ । - समग्रमा नगरकोट भ्रमण वर्ष २०८२ ले नेपाली पर्यटन उद्योगमा नयाँ आशाको किरण जगाएको छ । ऐतिहासिक समस्याहरूलाई पछ्याउँदै सामूहिक प्रयासले यसले क्षेत्रीय विकासको नयाँ मोडेल स्थापना गर्न सक्नेछ । तर, यसको सफलतालाई केवल सरकारी प्रयासमा निर्भर नगरी निजी क्षेत्र, स्थानीय नागरिक र पर्यटकहरूको सहभागितालाई प्राथमिकता दिनु आवश्यक छ । यो पहिलो चरणमा नगरकोटलाई ‘विश्वको छाना’ बनाउने अभियानको सुरुवाती चरण हो ।
नगरकोट भ्रमण वर्ष २०८२ : पर्यटन पुनरुत्थानको रणनीतिक पहल
सम्वन्धित समाचारहरू